ارتباط توبه و تقوا

قرائت[1] آیات مبارکه سوره روم(30- 33) 

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ   

 فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا لاَ تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لاَ یَعْلَمُونَ * مُنِیبِینَ إِلَیْهِ وَ اتَّقُوهُ وَ أَقِیمُوا الصَّلاَةَ وَ لاَ تَکُونُوا مِنَ الْمُشْرِکِینَ * مِنَ الَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَ کَانُوا شِیَعاً کُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ  * وَ إِذَا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُمْ مُنِیبِینَ إِلَیْهِ ثُمَّ إِذَا أَذَاقَهُمْ مِنْهُ رَحْمَةً إِذَا فَرِیقٌ مِنْهُمْ بِرَبِّهِمْ یُشْرِکُونَ * 

موضوع بحث :  ارتباط توبه و تقوا

بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین و هو خیرُموفق و معین؛ ثم الصلاة و السلام علی أشرف الأنبیاء و المرسلین، حبیب إله العالمین، أبی‌القاسم محمد صلی الله علیه و علی أهل بیته الطاهرین المعصومین، من الآن إلی قیام یوم الدین؛ سیّما بقیة الله فی الأرضین.

« أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ، مُنِیبِینَ إِلَیْهِ وَ اتَّقُوهُ ». خدای متعال توسط قرآنِ کریم و آیاتی که نازل کرده است بت­‌پرستها را دعوت می­‌کرد که به طرف خدا برگردند و به جای بت، خدا را قرار بدهند و بعد از اینکه بت­‌پرست بودند خداپرست بشوند. اما این برگشت یک شرطی دارد، و آن اینکه حالا که برگشتند چه کار کنند؟ ما سابقاً بت می­‌پرستیدیم حالا می­‌گوییم خدا را میپرستیم، این برگشت است دیگر، همین کافی است؟

شرایط توبه

خدا گفت: نه، « وَ اتَّقُوهُ »، باید در حالی که برگشت کردی گوش به حرفش هم بدهی، نماز بخوانی، روزه بگیری، دروغ نگویی، ظلم نکنی و همه دستورات را پیاده کنی این می‌­شود برگشت  و الّا از اصل هم برگردی اما بدون این‌ها این برگشت نیست، این توقف است. بنابراین مسأله تقوا بعد از تغییر و تبدیل باور که همان تبدیل بت­‌پرستی به خداپرستی می‌باشد، همراه این خداپرستی باید « وَ اتَّقُوهُ »، یعنی تقوا را مراعات کنید و این کافی نیست که من بت‌پرست بودم حالا بگویم خداپرست شدم، نه، باید نماز هم بخوانم، باید تمام واجبات را در زمان و در مکان خودش انجام بدهم و همه محرمات را در زمان و مکان خودش ترک کنم، این را می­‌گویند: « مُنِیبِینَ إِلَیْهِ »، آنوقت ما به طرف خدا با چمدان پررفته­‌ایم، اول گفتیم خدا و بعد هم وظیفه را انجام داده­‌ایم چون تنها گفتن خدا کافی نیست، خدا حرف دارد.

خدا می­‌خواهد آدم‌های روی زمین را اصلاح کند. اصلاح هم به نماز و روزه است و الّا باور خالی فایده ندارد، آدم می­‌بیند خیلی از غربی‌­ها امام حسین علیه السلام را خیلی دوست دارند یا بعضی‌­ها عاشق قمر بنی هاشم علیه السلام هستند این کافی نیست. هم اصل خراب است هم فرع، اگر راست بگویند باید برگردند به خدا و هر چه او گفته است انجام بدهند این را می­‌گویند اِنابه­‌ی به طرف خدا و « وَ اتَّقُوهُ »، وقتی هم برمی­‌گردید باید گوش به حرفش بدهید، مرتب نماز بخوانید، دروغ نگویید، دزدی نکنید، اصلا گناه نکنید،‌ همه این‌ها را انجام بدهید آنوقت آن « مُنِیبِینَ إِلَیْهِ » می­‌شود، و الّا خدا آن برگشت را می­‌خواهد چه کار کند، خدا می­‌خواهد فرد فرد آدم‌ها را تربیت کند، تربیت به این است که کارهای بد را انجام ندهند و کارهای خوبی که برای تقویت ایمانشان لازم است انجام بدهند آنوقت درست می­‌شود، بنابراین خیلی مختصر و کوتاه فرمود از بت‌پرستی برگردید به طرف خداپرستی اما درحال برگشت به خداپرستی باید تقوا را مراعات کنید، خودتان را از مخالفت فرمان حفظ کنید، همه کارهای واجب را انجام بدهید، حرام را هم ترک کنید. نمی­‌شود از آشپزی فقط آش‌خوردنش را یاد گرفت، برگشت یعنی تقوا. بنابراین بدون تقوا اصلا برنگشته‌­ایم، سر جای خودمان هستیم، ‌لذا خدای متعال این تقوا را مرتبا در قرآن می­‌گوید که ما یادمان نرود، برگشت و ارتباط و توبه و همه چیز مقرون به تقوا و اطاعت فرمان باید باشد.

دوستان خدا

آنچه که آدم‌ها را می‌­سازد تقواست، لذا خدا گفته بدون تقوا نمی­‌شود بیایی،  بیایی یک آدم عوضی آمدی من هم قبول نمی­‌کنم،‌ تقوا آدم را سالم و صاف تربیت می‌­کند آنوقت خدا آدم را می­‌پسندد، لذا تقوا را دوست دارد. خداوند دو تا آیه فرستاد و اعلام کرد من دو گروه را خیلی دوست دارم، یکی انسان باتقوا؛« إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِینَ »؛[2] خدا فرمود متقین را دوست دارد که دیگران هم بفهمند تشویق شوند تقوا را پیاده کنند. دوم اگر خدای نکرده آلوده‌­ای یا بعد آلوده ­شدی« إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ »[3] آن‌هایی که وقتی خراب شدند زود برگردند و خود را اصلاح کنند این را هم خدا دوست دارد، اما اگر برنگردی که خودت را اصلاح کنی خدا بدش می­‌آید، عمر که بگذرد خطر پیش می­‌آید، بنابراین تقوا آن است که اگر فرد گناه کرد فورا توبه کند، این را خدا دوست دارد، نه اینکه بگذارد سرپیری توبه کند، آن‌هم به پیری نرسد و بمیرد. بنابراین تقوا این‌قدر مسأله مهمی است که خدا اعلام کرده من آدم با تقوا را دوست دارم و از آدم بی‌تقوا بدم می‌­آید.

  تقوا، وظیفه همگانی

بنابراین ما همیشه باید برگردیم به اصل که همان خداپرستی است اما همراهمان چمدان تقوا هم باشد. هر کسی هستی، هر شغلی داری فرقی نمی­‌کند، این لازم است، خدا این چمدان تقوا را می­‌خواهد، اگر پزشک هستی باید داشته باشی، مهندسی باید داشته باشی، طلبه­‌ای باید داشته باشی، مرجع تقلیدی باید این را داشته باشی، اگر مرجع هم پایش را کج گذاشت؛ تقوا را از دست داد، خدا بدش می‌­آید. خدا گفته است دیگر حق نداری از او تقلید کنی، چون یکی از پایه‌­های عمده تقلید از بین رفته است، آن چیست؟ عدالت، خدا این تقوا را در تمام شئون بالا و عالیه اسلام شرط کرده است، امام باید معصوم باشد، جانشینش هم باید عدالت داشته باشد، امام جمعه باید عادل باشد، امام جماعت باید عادل باشد، ‌همه این‌ها باید عادل باشند. عدالت در این‌ها شرط است و این مال این است که همه حواسشان جمع باشد بروند به طرف عدالت یعنی تقوا را مراعات کنند. حالا فردی بگوید من مرجع هستم و لازم نیست تقوا را مراعات کنم این نمی­‌شود، از داخلِ آن، مشکلات در می­‌آید. لذا گفته این‌ها هم باید با تقوا باشند چون امر و نهی شان نافذ است، ممکن است چپ و راست بگویند، مردم را به زحمت بیاندازند، باید از طریق تقوا خارج نشوند، وقتی طبق دستور خدا حرف بزنند مشکل حل است، بنابراین اگر ما بخواهیم محبوب خدا قرار بگیریم اول باید تقوا را مراعات کنیم، تقوا هم یک جوری است که دستورات لازمه را داده و همه شئون زندگی را اصلاح می­‌کند. یک جا را تاریک و بد نمی­‌گذارد باشد، چون خدا دستوراتش پیاده شود همه نواحی را روشن می­‌کند.

بنابراین همه باید تقوا داشته باشیم یکی هم برود دنبال نجاری ما هم باید برویم دنبال درس خواندن، و الّا برویم دنبال درس خواندن بدون تقوا، خدا دوست ندارد، برکت هم ندارد، آدم به جایی هم نمی­‌رسد، آخر این درس باید تقوا باشد تا به دین خدا خدمت کنیم، به مسلمان‌ها خدمت کنیم، نتیجه علم این است و الا ما بخواهیم به خودمان خدمت کنیم از جاده تقوا خارج شده‌­ایم و مشکلات پیش می­‌آید. امیدواریم خدای متعال توفیق تقوا در هر حالی به همه ما کرامت کند، اگر هم خدای نکرده ناقص است و اوضاع خراب است، زود برگردیم به سوی خدا تا شرایط تقوا را دست بگیریم ان شاء الله.

رمز عظمت معصومین علیهم السلام

خدا این‌همه نسبت به حضرات معصومین علیهم الصلاة و السلام اظهار علاقه و محبت می­‌کند به خاطر آن چمدان عصمتشان است و ذره­ای مخالفت فرمان خدا را نمی­‌کنند ،حتی جایی که خطر جانی باشد می‌­روند و این خیلی ارزشمند است. ولی بعضی‌­ها سعی می­‌کنند به خطر نزدیک نشوند، ولو فرمان خدا است در می­‌روند، آنجایی که منفعت داشته باشد هستند آنجا که احساس می­‌کنند ضرر مادی و مالی دارد فرار می­‌کنند. این ارزش ندارد، لذا خدا برایشان اهمیتی قائل نشده است، ولی برای حضرات علیهم السلام خیلی ارزش قائل شده، اگر شما مرور کنید می‌­بینید کجاها در فکر این‌ها و به یاد این‌ها بوده،‌ از آن‌ها تجلیل کرده، تعظیم کرده، به مردم گفته این‌ها را دوست داشته باشید گوش به حرفشان بدهید، بارها گفته است، همه این‌ها مال یک چیز است این‌ها از همه بنده­‌های خدا بنده­‌تر بودند، بعضی‌­ها پیشنهاد کردند به پیغمبراکرم صلی الله علیه و آله که محل نشستن شما یک خُرده ساده است و با پیغمبری جور در نمی­‌آید مثلا باید یک پله بالاتر بنشیند، ایشان گفت من اَعبَد از همه شما هستم، شما بنده هستید من بنده‌­تر هستم، لذا باید همینجا بنشینم.[4] آن مقام نباید آدم را بزرگ بکند، مقام باید بندگی را بیشتر کند، پیغمبری! باش ، امامی! باش، امام را خدا دوست دارد چون از همه بنده‌­تر است،[5]بنابراین افتاده جلو که ما را هم بنده و بنده تر قرار بدهد ان شاء الله، بنابراین یادمان نرود در این کتاب‌ها که ما می­‌خوانیم این حرف‌ها نیست، ننوشته‌­اند، نه در صرفش، نه نحوش، نه در منطقش، این حرف‌ها نیست، این حرف‌ها را از درس جدا نگه داشته­‌اند، اما در قرآن و حدیث است. ما از آن‌ها باید یاد بگیریم، اینجا فقط درس خالی است. اگر فقط از این راه برویم درس خالی نصیبمان می­‌شود. آن دومی که مهم‌تر است جا می­‌ماند، هم خودمان خراب می­‌شویم و هم مردم را دعوت به خرابی می­‌کنیم. تمام فرقه­‌های باطل توسط آدم‌هایی که درس خوانده­‌اند درست کردیم چون که بیچاره‌­ها مردم عادی سواد ندارند، هیچ نجاری نیامده فرقه درست کند، هیچ آهنگری نیامده چون بلد نیستند، ولی ما بلد هستیم، یک چیزهایی را به هم ببافیم فرقه درست کردیم. حتی بهائیت، وهابیت را، همه این‌ها را آدم‌هایی که درس خوانده‌­اند درست کردند. بنابراین اگر درس منهای تقوا شد فرقه­‌های باطل از داخل آن در می­‌آید. اما اگر گوش به حرف خدا دادیم « نُورٌ عَلَى نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشَاءُ »،[6]هم این دنیا می‌­شود بهشت و هم آخرت ان شاء الله. امیدواریم خدای متعال به همه­‌مان توفیق مرحمت کند کنار درس و کتاب تقوا را همیشه حاضر و ناظر داشته باشیم ان شاء الله، نثار ارواح طیبه همه اهل تقوا و کسانی که سرحلقه اهل تقوا بودند سه صلوات بفرستید.  

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم

درس اخلاق عالم ربانی حضرت آیت الله خوشوقت اعلی الله مقامه مدرسه علمیه صاحب الأمر عج- 22/10/1390