نماز بخش6 (نماز استیجاری)

س1: نظر حضرتعالی در مورد روزه و نماز استیجاری گرفتن برای حل مشکلات مالی مثل پرداخت بدهکاری چیست؟

ج: چه مانعی دارد، گاهی واجب هم هست. گاهی کسی هیچ راهی برای ادای دین ندارد فقط می‌­تواند نماز استیجاری بخواند. باید قبول کند دیگر، واجب است قبول کند.

س2: برای توسعه زندگی قبول کردن خواندن نماز قضاء اشکال ندارد؟

ج: آن­هم همین طور. کار حلالی است دیگر. آدم عبادتی می­‌کند که آن میّت نکرده است هم میّت ذمّه‌­اش بریء می­‌شود هم زندگی ما مرتب می‌­شود. سابقاً مثلاً هفتاد سال پیش نوع علماء با همین نماز و روزه استیجاری زندگی می­‌کردند. وجوهات زیاد نبود، تجارت ضعیف بود، نفت نبود، گاز نبود، با همین کارها زندگی را اداره می­‌کردند.

س3: خواندن نماز استجاری برای طلبه اشکال دارد؟

ج: اگر لازم باشد نه، علمای سابق با همین زندگی می­‌کردند، زمستان­‌ها روزه می­‌گرفتند، تابستان­‌ها هم نماز می­‌خواندند.

س4: بعضی‌­ها می­‌گویند برکت ندارد و ...

ج: نه، برکت آن بیشتر از کارهای دیگر است، عبادت است دیگر، بیشتر آن را به خود آدم می­‌دهند، چون زحمت را این می­‌کشد، در اختیار خود آدم هم هست، گوشه خانه، مسجد می‌­نشیند، نه پارک می­‌رود، نه این­طرف و آن­طرف می‌­رود، جای محفوظ و خوب، به اندازه­‌ای که وقتش اجازه می­‌دهد، حالش اجازه می‌دهد بخواند طوری نیست.

س5: ما شنیده‌ایم پول گرفتن برای اجیر شدن مکروه است؟

ج: چه کسی گفته است؟! یکی از صفحات رساله عموم مراجع همین است که شخص برای عبادت، برای نماز، روزه، حج، اجیر شود. قبلاً عرض کردم امام صادق علیه السلام بعد از آن­که اسماعیل پسرشان از دنیا رفت، پول به کسی داد و فرمودند این پول را بگیر برای پسرم اسماعیل حج بجا بیاور. امّا بدان نُه تایش برای توست و یکی برای فرزندم[1]، چون زحمت را این می‌کشد.

س6:‌ آیا روزه و نماز استیجاری از نظر اخلاقی برای انسان مضرّ است؟

ج: (قبلاً) که هنوز خمس زیاد نبود چون تجارت‌ها رونق نداشت نوع علمای سابق با نماز و روزه استیجاری زندگی می‌­کردند چون عمل حلالی است. منتهی انسان باید به اندازه‌­ای قبول نکند که از درس و وظایف دیگرش محروم شود، باید به اندازه­‌ای نماز استیجاری بخواند که مزاحم با سایر برنامه‌های لازمش نباشد. کمش عیب ندارد. در ایام تعطیلی، مواقعی که انسان درس ندارد، شب­‌ها، پنج شنبه، جمعه، اشکالی ندارد، مختصری بخواند که کمک زندگی است. مخصوصاً کسی که راه­‌های دیگر ندارد از این راه بخواهد ارتزاق کند باید اعتدال را حفظ کند، خودش را خسته نکند. زیاد بخواند دیگر نمی‌­تواند درس بخواند، از راه خارج می‌­شود و مشکلات پیش می‌آید.

س7: آیا عمل اجیر در عبادات اثری در رشد ایمان خود اجیر دارد؟

ج: بله، اگر این عمل را «قُربَةً إلی الله» قبول کند خودش هم استفاده می‌برد. چون در روایت است اگر کسی از کسی اجیر شد و حج بجا بیاورد، نماز و روزه بجا بیاورد ثوابش ده قسمت می‌شود، نه تایش مال این است که زحمت کشیده و بجا آورده است، یکی هم مال آن «منوبٌ عنه» است. بنابراین خدا بیشتر به این می‌دهد چون زحمت را این می‌کشد. اما اگر خودش هم قصد قربت کند عبادت انجام داده و او نیز چیزی گیرش می‌آید.

س8: یعنی قصد قربت با گرفتن اجرت جمع می‌شود؟

ج: بله می‌شود، خیلی‌جاها شما واجبُ‌ النفقه داری، واجب است بروی برای آن­­ها پول در بیاوری، این پول درآوردن عبادت است. امام صادق علیه السلام فرمود: در راه کسب روزی حلال برای واجبُ ‌النفقه تمام همّ و غم‌هایی که در این راه پیش می‌آید کفّاره گناهان انسان است.

‌س9: اعمالی مانند حج و نماز و روزه که به نیابت از طرف دیگری انجام می‌­شود سبب تقرّب خود شخص نائب هم می‌­شود؟

ج: نُه تایش مال شماست یکی اش مال آن میت است.

س10: در اوائل طلبگی چند سالی نماز استیجاری قبول کردم ولی تاکنون موفق به انجام کامل آن­ها نشده‌­ام، فشار درسی‌­ام زیادتر شده آیا تأخیر این نمازها جایز است؟

ج: تأخیر عیب ندارد امّا حق ندارد آنقدر عقب بیاندازد تا آن­جا که آدم احساس کند که دیگر عمر دارد به آخر می‌­رسد، بنابراین آدم می‌­تواند تابستان­‌ها، تعطیلات آن­ها را بخواند طوری نیست قبول کند. ایشان تنبلی نکند، بدهکار است و باید انجام بدهد.

س11: نمی­‌تواند اجرتش را به دیگران بدهد تا بخوانند؟

ج: اگر به شخص ایشان داده و گفته است شما بخوان، چون ایشان را مُوَثَّق می‌­دانسته این کار را کرده است، نه، نمی‌تواند.‌ مگر این­که (آن کسانی که به او نماز را سپرده­‌اند) زنده باشند و به آن‌ها بگوید آقا من نمی­‌توانم بخوانم می­‌خواهم به فلانی بدهم، اگر آن­ها راضی شدند می‌شود داد و الّا نه، باید خودت بخوانی.

س12: آیا به محض این­که ما نماز استیجاری قبول کردیم این میّت در برزخ راحت می‌شود؟

ج: نه‌خیر، همچنان (در برزخ) می‌مانند، به مقداری که نماز خواندید آزاد می‌شوند، ده روز خواندی به اندازه ده روز راحت می‌شود، یک ماه خواندی به اندازه یک ماه آزاد می‌­شود. همه را تمام کردی او راحت می‌شود دیگر. چون ممکن است شما قبول بکنی امّا بعدش آن را نخوانی یا از دنیا بروی و کسی هم نفهمد که به مردم نماز بدهکار هستی، آن­وقت میّت آزاد نیست.

س13: اگر چون نماز و روزه قضا داریم صلاح است در کنار این­ها آن هم را اضافه کنیم؟

ج: عیب ندارد، بستگی به نیاز دارد.گاهی چاره­‌ای نیست، منتهی اگر روزه قضاء داری، روزه استیجاری نمی‌­توانی بگیری، امّا می‌­شود نماز قضاء گرفت، منتهی باید وقتش را یک خُرده وسعت داد تا مشکلی برایشان ایجاد نکند.

س14: یعنی با داشتن نماز قضاء، گرفتن نماز استیجاری صحیح است؟

ج: بله، چه مانعی ندارد.

مجموعه پرسش‌ها و پاسخ‌ها از استاد اخلاق و معرفت حضرت آیت الله خوشوقت اعلی الله مقامه