نکته اخلاقی
عقل سالم
...عقل اگر اسیر نفسأماره شد تقریباً مرده است، دریافتها و ادارکات صحیح و لازم را نمیتواند انجام بدهد.
اگر انسان موفق شد و گوش به حرف خدا داد و در خط بندگی افتاد هر زمان از اسارت نفسأماره آزاد شد آنوقت عقل زنده میشود، آنوقت عقل یک چیزهای دیگر هم میفهمد، لذا امیر علیه الصلاة و السلام فرمودند: «قَدْ أَحْیَا عَقْلَهُ وَ أَمَاتَ نَفْسَهُ»[1] ، نفسأماره وقتی بمیرد عقل زنده میشود، آزاد میشود، بنابراین نوع عقول اسیر نُفُوس أماره است، زنده نیست، مرده است، برای خاطر اینکه دست به بدترین کار میزند، در صورتی که شأن عقل این است که بد را از خوب جدا کند و انسان را دعوت به انجام کار خیر و خوب کند امّا چون ابتدا نفسأماره شکوفا در انسان میشود، عقل را استخدام میکند، بعد هم ادامه پیدا میکند آنوقت آدم اسیر نفس میشود، لذا غالباً اسیر نفس هستند، کم هستند افرادی که عقلشان از اسارت نفس آزاد شده باشد. فقط به این صورت میشود، طبق دستور خدا اگر انسان تقوا را ادامه بدهد و گناه نکند نفسأماره از بین میرود، عقل هم برای تشخیص حق از باطل، زشت از زیبا، سَرِ خانه خودش برمیگردد، آنوقت خوب کار میکند...
قسمتی از سخنرانی سالک الی الله حضرت آیت الله خوشوقت اعلی الله مقامه
مدرسه علمیه صاحب الأمر عجل الله فرجه14/2/85
[1] - قَدْ أَحْیَا عَقْلَهُ وَ أَمَاتَ نَفْسَهُ حَتَّى دَقَّ جَلِیلُهُ وَ لَطُفَ غَلِیظُهُ وَ بَرَقَ لَهُ لَامِعٌ کَثِیرُ الْبَرْقِ فَأَبَانَ لَهُ الطَّرِیقَ وَ سَلَکَ بِهِ السَّبِیلَ وَ تَدَافَعَتْهُ الْأَبْوَابُ إِلَى بَابِ السَّلَامَةِ وَ دَارِ الْإِقَامَةِ وَ ثَبَتَتْ رِجْلَاهُ بِطُمَأْنِینَةِ بَدَنِهِ فِی قَرَارِ الْأَمْنِ وَ الرَّاحَةِ بِمَا اسْتَعْمَلَ قَلْبَهُ وَ أَرْضَى رَبَّه (نهج البلاغة (للصبحی صالح) ؛220