اثر اسراف

س1: «إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کَانُوا إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ »[1] چرا گناه اسراف و تبذیر اینقدر بالاست؟

ج: چون ارزاق عمومی کم می­‌شود دیگر، یک مقدار زیادی ضایع می‌­شود و گیر یک عده‌­ای نمی‌­آید، این درست است؟ در حالی که خدا سفره را برای همه انسانها پهن کرده است. اگر هر کسی به اندازه خودش مصرف کند کم نمی‌­آید، اما یک نفر به اندازه هزار نفر مصرف کند آنوقت کم می‌­آید، عده­‌ای محروم می‌شوند و خدا نمی‌خواهد محروم شوند، لذا هر کسی باید به اندازه خودش بخورد، کم نمی‌­آید.

س2: اینکه می‌­گویند رزق بین بندگان تقسیم شده است؟

ج: بله دیگر، اگر عده‌­ای زیاد بخورند تقسیم اینجوری می‌شود، برای یک عده‌­ای مثلاً یک سیر می‌شود، برای یک عده­‌ای یک مَن می‌­شود، تقسیم که می‌شود اینجوری تقسیم می‌­شود و این درست نیست، چرا شما اسراف کردی؟ لذا در مهمانی‌­ها باید نیاز مطرح باشد نه شئون و شرف. بعضی‌ها یک مهمانی دارند برای هر آدمی یک مرغ می‌­کُشند، این درست نیست. در زمان امیرالمؤمنین صلوات الله و سلامه علیه قحطی شد، آن موقع مردم قبائلی بودند، هر رئیس قبیله‌­ای برای افراد قبیله‌­اش یک شتر می‌­کُشت. رئیس یک قبیله‌­ای با قبیله دیگر کورس(رقابت) گذاشت، می‌خواست از او جلو بزند او یک دانه شتر کُشت این دو تا کُشت، او دو تا کُشت این چهار تا کُشت، کم کم کسی نبود که شترها را بخورد و گوشتها می­‌ماند می­‌گندید، حضرت فرمودند: کسی از گوشت‌ها نخورد، زیرا این برای غیر الله ذبح شده است و این حرام است چون می­‌ماند از بین می‌رود. به اندازه نیاز وقتی تهیه شود غذا ادامه دارد و به همه هم می‌رسد، لذا اسراف حرام است ، اسراف و تبذیر هر دو یکی است. تبذیر یعنی بذر پاشی ، اینهایی که می‌­خواهند گندم بکارند چه­ کار می‌‌کنند؟ گندم را می‌­پاشند، آدم اسراف کار پول را همانجوری می‌­پاشد، نباید بپاشد. به اندازه نیاز باید خرج کند.

س3: پس منظور اینکه می­‌گویند رزق را هرکسی تا آخرین لقمه‌­اش را نخورد از دنیا نمی‌­رود چیست؟

ج:  اینجوری می‌خورد، اگر اسراف و تبذیر شد در یک جامعه‌­ای رزق یک کسی می‌­شود یک سیر و رزق یکی می‌شود چهل مَن، و این را خدا می‌داند که این در اثر این کارها چهل مَن گیرش می‌­آید و آن یکی یک سیر گیرش می‌آید، تقصیر خودشان هم هست، لذا خدا گفت این کارها را نکنید، اگر کردید اینجوری می‌­شود.

س4: این فقط برای این است که غذا باقی نماند یا مثلاً خود غذا هم مهم است؟

ج: دستور رسیده است که شما هر مقدار غذا در سفره جمع می‌شود باید بخورید، خُرده نان، خُرده برنج جمع می‌شود باید بخورید. چون اینها هم جنس همان اصلی است دیگر، چرا نمی‌­خوری؟ همان را باید بخوری، اگر نخوری مثلاً در یک جامعه‌­ای که ده میلیون آدم دارد چقدر از این­ها جمع می‌­شود. آنوقت چقدر غذا می‌­شود؟!  لذا خود پیغمبراکرم صلی الله علیه و آله  بشقابشان را انگشت می­‌زدند و پاک می‌­کردند که هیچ‌چیز ته آن نماند. به ما یاد ­دادند. اما غربی­ها می­‌گویند باید نصفش را بخوری نصفش را دور بریزی که کارخانه زیادتر تولید کند. حق نداری دور بریزی، به اندازه نیاز بپز تا تمام شود، ته آن پاک شود.

پرسش و پاسخ از استاد اخلاق و معرفت حضرت آیت الله خوشوقت اعلی الله مقامه الشریف